Հայաստանի Հանրապետությունն այսօր կրկին կանգնած է խոր անհատույցության պահի առաջ։
Կովկասի հարավում տեղակայված այս փոքր երկիրը, որը հազարամյակների պատմություն ու համաշխարհային մշակութային ժառանգություն ունի, բախվում է մարտահրավերների, որոնք սպառնում են ոչ միայն նրա տարածքային ամբողջականությանը, այլև ժողովրդավարության կայունությանը և ժողովրդի համախմբվածությանը։
Արցախի կորուստը՝ 2023-ին Ադրբեջանի հարձակման հետևանքով տեղի ունեցած ավելի քան 120,000 հայերի զանգվածային արտագաղթով, բաց վերք թողեց, որը դեռ չի սպիացել։
Տարածքայինից այն կողմ, սա սիմվոլիկ և մարդկային հարված էր. համայնքներ ամբողջությամբ տարհանվեցին, մինչ աշխարհը լռությամբ հետևում էր էթնիկ զտման գործընթացին։ Ավանդական դաշնակիցների անտարբերությունն ու միջազգային կառույցների անգործությունն ավելի մի անգամ ցուցադրեցին գլոբալ աշխարհաքաղաքականության դաժանությունը, որտեղ էներգետիկ և ռազմավարական շահերը գերադասվում են մարդկային կյանքից ու իրավունքներից։
Ներքին հարթակում Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը ձեռնարկել է քաղաքական շրջադարձ, որն ավելի է լարում ազգային հյուսվածքը։ Նրա խաղաղության մասին հռետորաբանությունը՝ ուղղված Ադրբեջանին և Թուրքիային, թեև կարող է դիտվել որպես պրագմատիկ մոտեցում, հասարակության լայն շրջանակների կողմից ընկալվում է որպես պատմական սկզբունքների դավաճանություն և ազգային ձգտումներից հրաժարում։ Քննադատությունն աճում է ինչպես նրա կառավարման ոճի, այնպես էլ՝ հասարակական պահանջներին արձագանքելու ձևերի շուրջ, և Երևանի փողոցները կրկին լցվում են անհանգստացած քաղաքացիներով։
Այս ամենին գումարվում է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վատթարացումը՝ Հայաստանի ավանդական ռազմական և տնտեսական դաշնակցի։ Հայաստանը այժմ փորձում է մոտենալ Արևմուտքին, սակայն առանց պաշտպանության հստակ երաշխիքների կամ ռազմավարական նշանակության ներդրումների։ Ռուս խաղաղապահների դուրսբերումը Արցախից և Մոսկվայի աճող ճնշումը վկայում են տարածաշրջանային վերադասավորման մասին, որը Հայաստանին թողնում է խոցելի վիճակում՝ միջպետական պայքարի խաչմերուկում։
Այնուամենայնիվ, հայ ժողովուրդը բազմիցս ապացուցել է իր տոկունությունն ու վերականգնվելու ուժը։
1915 թվականի ցեղասպանությունից մինչև 1991-ի անկախությունը, 90-ականների պատերազմից մինչև վերջին ճգնաժամերը, ազգը կարողացել է վերակառուցվել՝ ապավինելով իր սփյուռքին, մշակույթին և ինքնությանը։
Այսօր՝ առավել քան երբևէ, Հայաստանին անհրաժեշտ է ազգային միասնություն, ռազմավարական տեսլական և արտաքին քաղաքականություն, որը համահունչ կլինի նրա կենսական շահերին։
Անցյալի վերքերը չպետք է լինեն անգործության արդարացում, սակայն դրանք հնարավոր չէ բուժել առանց հիշողության և արդարության։
Խաղաղությունը չի կառուցվում ազգային արժանապատվության հաշվին, այլ՝ ամուր ժողովրդավարության, արդյունավետ պետության և պատասխանատու քաղաքացիության հիմքով։
Հայաստանը կանգնած է պատմական խաչմերուկում։ Այսօրվա որոշումները՝ որպես ժողովուրդ և որպես պետություն, ձևավորելու են գալիք սերունդների ճակատագիրը։
Պատմությունը պետք է հարգվի։ Ապագան՝ կառուցվի պատասխանատվությամբ։
